ฝุ่น PM 2.5 ทำให้ป่วย! รู้ทันความเสี่ยงและวิธีลดผลกระทบต่อสุขภาพ

โรคทางเดินหายใจที่เกิดจากฝุ่น PM 2.5

     เนื่องจากฝุ่น PM 2.5 เข้าสู่ร่างกายผ่านการหายใจโดยตรง จึงเป็นสาเหตุหลักของการอักเสบและการระคายเคืองในระบบทางเดินหายใจทั้งหมด ตั้งแต่โพรงจมูก หลอดลม ไปจนถึงถุงลมในปอด การสัมผัสฝุ่นพิษเป็นประจำจึงเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดหรือกระตุ้นโรคทางเดินหายใจหลากหลายชนิด ดังนี้:

• โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจและโรคหืดกำเริบ (Allergic Rhinitis and Asthma Exacerbation): ฝุ่น PM 2.5 เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง ทำให้เยื่อบุทางเดินหายใจไวต่อสิ่งกระตุ้นมากขึ้น ส่งผลให้ผู้ป่วยโรคภูมิแพ้และหอบหืดมีอาการแย่ลง หายใจลำบาก ไอ แน่นหน้าอก และมีอาการหืดหอบกำเริบได้ง่าย

• หลอดลมอักเสบและถุงลมแฟบ: การสัมผัสฝุ่นในระยะสั้นอาจนำไปสู่การอักเสบของหลอดลมเฉียบพลัน และทำให้สมรรถภาพปอดลดลง

• โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (Chronic Obstructive Pulmonary Disease - COPD): การได้รับฝุ่นสะสมเป็นเวลานานจะทำลายเนื้อเยื่อปอดและถุงลม ส่งผลให้เกิดภาวะหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง ซึ่งเป็นโรคเรื้อรังที่ทำให้หายใจลำบาก

• การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ: ฝุ่น PM 2.5 ทำลายกลไกป้องกันของระบบทางเดินหายใจ ทำให้ภูมิคุ้มกันลดลง และเพิ่มโอกาสในการติดเชื้อในปอดและทางเดินหายใจ เช่น ไข้หวัดใหญ่ หรือปอดอักเสบ

• โรคมะเร็งปอด (Lung Cancer): ในระยะยาว การสะสมของสารพิษในฝุ่นเป็นปัจจัยสำคัญที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งปอด แม้ในผู้ที่ไม่สูบบุหรี่

อาการโรคทางเดินหายใจจากฝุ่น PM 2.5 ที่ต้องเฝ้าระวัง

     อาการที่เกิดจากการได้รับฝุ่น PM 2.5 มักจะปรากฏให้เห็นอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในวันที่ค่าฝุ่นสูง ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ ควรสังเกตอาการเหล่านี้เป็นพิเศษ:

อาการในระยะสั้น (เมื่อสัมผัสฝุ่นเป็นเวลาสั้น ๆ)

• อาการในจมูกและลำคอ:

  • ไอ และมี เสมหะ

  • จาม และมี น้ำมูก (อาจนานกว่า 1 สัปดาห์)

  • ระคายเคือง และ เจ็บคอ

• อาการในปอดและทางเดินหายใจ:

  • หายใจไม่สะดวก หรือ หายใจลำบาก

  • แน่นหน้าอก หรือ หอบเหนื่อย

  • อาการของโรค หอบหืด หรือ ภูมิแพ้ กำเริบ

• อาการที่ตาและผิวหนัง:

  • แสบตา ตาแดง หรือมี น้ำตาไหล

  • คัน หรือ ผื่นแดง ตามผิวหนัง

อาการที่ควรปรึกษาแพทย์ทันที

     หากอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้น หรือมีความรุนแรงมากขึ้น ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม:

• หายใจไม่สะดวก หรือ เหนื่อยหอบอย่างรุนแรง

• ไอเรื้อรัง นานกว่า 2 สัปดาห์

• แน่นหน้าอก หรือ เจ็บหน้าอก

วิธีดูแลตัวเองให้ปลอดภัยจากฝุ่น PM 2.5

    การป้องกันตนเองจากฝุ่น PM 2.5 ที่มีประสิทธิภาพที่สุดคือการลดโอกาสที่ฝุ่นจะเข้าสู่ร่างกาย โดยเฉพาะการหลีกเลี่ยงการสัมผัสฝุ่นโดยตรง และการปรับปรุงคุณภาพอากาศภายในอาคาร

1. การป้องกันเมื่ออยู่นอกบ้าน

• สวมหน้ากากป้องกันฝุ่น: ควรเลือกใช้ หน้ากาก N95 หรือ KN95 ที่สามารถกรองอนุภาคขนาดเล็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ และต้องสวมใส่ให้แนบสนิทกับใบหน้า

• หลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง: งดการออกกำลังกาย หรือทำกิจกรรมนอกอาคาร โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่ค่าฝุ่นสูงเกินมาตรฐาน

• ตรวจสอบคุณภาพอากาศ: ใช้แอปพลิเคชัน หรือเว็บไซต์ที่แสดงค่าดัชนีคุณภาพอากาศ (AQI) หรือค่า PM 2.5 ก่อนออกจากบ้าน เพื่อวางแผนการเดินทางและกิจกรรม

• ทำความสะอาดร่างกายหลังกลับบ้าน: เมื่อกลับถึงบ้านควร ล้างหน้า ล้างมือ และเปลี่ยนเสื้อผ้าทันที เพื่อกำจัดฝุ่นที่อาจเกาะอยู่

2. การจัดการคุณภาพอากาศภายในบ้าน

• ปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิด: ป้องกันฝุ่นจากภายนอกเข้าสู่ภายในบ้าน ปิดช่องโหว่หรือรอยรั่วต่าง ๆ ให้สนิท

• ใช้เครื่องฟอกอากาศ: เลือกใช้เครื่องฟอกอากาศที่มีแผ่นกรอง HEPA ซึ่งสามารถดักจับฝุ่น PM 2.5 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อรักษาคุณภาพอากาศในห้อง

• ทำความสะอาดบ้านสม่ำเสมอ: ใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดถูพื้นผิวต่าง ๆ แทนการกวาด เพื่อไม่ให้ฝุ่นฟุ้งกระจาย

3. การดูแลสุขภาพจากภายใน

• พักผ่อนให้เพียงพอและออกกำลังกายในอาคาร: การมีสุขภาพที่แข็งแรงจะช่วยให้ร่างกายรับมือกับสารพิษได้ดีขึ้น ควรเลือกออกกำลังกายในร่มแทนเมื่อค่าฝุ่นสูง

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: เน้นผลไม้และผักที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง เช่น วิตามิน C และ E เพื่อช่วยลดผลกระทบของการอักเสบในร่างกาย

• ดื่มน้ำให้เพียงพอ: การดื่มน้ำจะช่วยให้ร่างกายขับของเสียและช่วยให้เยื่อบุทางเดินหายใจชุ่มชื้น

     ฝุ่น PM 2.5 คือความท้าทายด้านสุขภาพที่เราทุกคนต้องเผชิญ การตระหนักถึงภัยอันตราย โดยเฉพาะโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจ และการปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวันอย่างเคร่งครัด จะช่วยลดความเสี่ยงต่อสุขภาพในระยะยาวได้ อย่ามองข้ามอาการเล็กน้อยที่เกิดขึ้น และหากมีอาการผิดปกติที่รุนแรงหรือไม่หายไป ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที เพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง

     การป้องกันที่ดีเริ่มต้นที่ตัวคุณ: สวมหน้ากากที่ได้มาตรฐาน, หลีกเลี่ยงกิจกรรมนอกอาคารเมื่อค่าฝุ่นสูง, และปรับปรุงคุณภาพอากาศในบ้าน เพื่อให้ทุกคนมีสุขภาพที่ดีแม้ในวันที่อากาศไม่เป็นใจ!

บทความที่คุณอาจสนใจ

• 8 เครื่องฟอกอากาศ ยี่ห้อไหนดี 2568 ลด PM2.5 ในบ้าน ลดป่วยภูมิแพ้ ราคาคุ้มค่า

• 10 เครื่องฟอกอากาศรถยนต์ ยี่ห้อไหนดี 2568 ช่วยฟอกอากาศในรถ ลดฝุ่น PM2.5 ลดกลิ่นอับ