ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด โรคซึมเศร้าหลังคลอด คืออะไร ดูแลตัวเองอย่างไรเมื่อเป็นโรคนี้

     อารมณ์เศร้าหลังคลอดถือเป็นภาวะปกติในคุณแม่หลังคลอด โดยคุณแม่อาจจะรู้สึกว่ามีอารมณ์เศร้า ร้องไห้ง่าย กังวลง่ายได้ ซึ่งอารมณ์เศร้าแบบนี้จะอยู่ไม่เกิน 1 อาทิตย์ ก็จะหายไปได้เองโดยไม่ต้องรักษาอะไรค่ะ แต่ว่าอีกภาวะหนึ่งที่อาจะเกิดขึ้นได้ และเป็นเรื่องที่น่ากังวล คือ โรคซึมเศร้าหลังคลอด (Postpartum depression)  โรคนี้ถือเป็นโรคที่ต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วนค่ะ 

     คุณแม่ที่ป่วยด้วยโรคซึมเศร้าหลังคลอด นอกจากจะมีเรื่องของอารมณ์เศร้า เสียใจง่าย ร้องไห้ง่ายแล้ว จะมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น รู้สึกผิดง่าย รู้สึกโทษตัวเองง่าย ซึ่งถ้าเป็นมาก ๆ อาจจะเกิดความคิดหลงผิดขึ้นได้ ซึ่งภาวะนี้จะเป็นอยู่นานหลายสัปดาห์หรือเป็นปี ถ้าไม่รีบรักษาให้ทันท่วงที คุณแม่ที่เป็นโรคนี้ก็อาจจะมีความคิดอยากฆ่าตัวตายหรือบางคนอาจจะอยากจะฆ่าลูกค่ะ 

สาเหตุของโรคซึมเศร้าหลังคลอด

     สาเหตุของโรคซึมเศร้าหลังคลอดนั้นมีได้หลายอย่าง เช่น

1. การเปลี่ยนแปลงทางฮอร์โมนหลังคลอด

     เนื่องจากว่าจะมีฮอร์โมนบางตัวที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งสามารถที่จะกระทบกับเรื่องอารมณ์ของคุณแม่โดยตรงได้

2. ความเครียด

     ทั้งในระหว่างตั้งครรภ์และระหว่างคลอด คุณแม่จะเกิดความกังวลว่าจะเลี้ยงลูกอย่างไร จะดูแลอย่างไร รวมถึงความเครียดจากการทำงาน เครียดจากเรื่องเงินทอง ค่าใช้จ่ายต่างๆ รวมถึงเรื่องความสัมพันธ์ในครอบครัว สิ่งเหล่านี้ก็สามารถส่งผลได้เหมือนกัน รวมถึงนิสัยส่วนตัวก็อาจจะมีส่วนที่ทำให้คุณแม่เป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอดได้ บางคนเป็นคนที่ชอบทำงาน พอไม่ได้ออกไปทำงานต้องอยู่บ้านเลี้ยงลูก แบบนี้ก็จะเกิดเป็นความเครียดสะสม บางรายก็คิดโทษตัวเอง รู้สึกตัวเองไม่มีคุณค่า และทำให้เกิดเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอดขึ้นมาได้ค่ะ

     คุณแม่ที่เป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด อาจจะมีอาการเก็บตัว แยกตัว ไม่สนใจหรือไม่มั่นใจในการดูแลคนอื่นโดยเฉพาะลูก ซึ่งก็จะส่งผลเสียกับเด็ก เด็กอาจจะไม่ได้รับการดูแลที่เหมาะสม ในคุณแม่ที่มีอาการของโรคซึมเศร้าหลังคลอดรุนแรง อาจจะมีการทำร้ายตัวเองหรือฆ่าลูกได้ หรือในบางรายที่มีอาการมาก ๆ ก็อาจจะมีอาการหลงผิด เช่น การหลงผิดคิดไปว่าเด็กคนนี้ไม่ใช่ลูก รู้สึกไม่ปลอดภัยเมื่ออยู่ใกล้ลูกและทำให้คุณแม่ทำร้ายลูกได้ ซึ่งข้อนี้ถือเป็นเรื่องอันตรายที่คนในครอบครัวต้องระมัดระวังให้ดีค่ะ 

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด

1. เคยมีภาวะซึมเศร้ามาก่อน

     คุณแม่ที่เคยมีภาวะซึมเศร้ามาก่อนหรือเคยเป็นโรคทางอารมณ์ ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์ซึมเศร้าหรือโรคอารมณ์สองขั้ว (ไบโพล่าร์) หรือมีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคทางอารมณ์มาก่อน อาจมีความเสี่ยงที่จะทำให้เป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอดได้

2. มีความเครียดเยอะ

     คุณแม่ที่มีความเครียดเยอะทั้งในช่วงตั้งครรภ์หรือช่วงคลอด รวมถึงไม่มีคนคอยให้กำลังใจหรือคนคอยช่วยเหลือ แบบนี้ก็ถือว่ามีความเสี่ยงเหมือนกันค่ะ

วิธีดูแลตัวเอง

1. หาเวลาพักผ่อน

     โดยทั่วไปไม่ว่าจะเป็นอารมณ์เศร้าหลังคลอดหรือเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด คุณแม่เองต้องมีเวลาพักผ่อนและคลายเครียดของตัวเอง โดยอาจหากิจกรรมที่ผ่อนคลายทำหรือหาเวลานอนพักผ่อน เพื่อให้ร่างกายไม่เกิดความเครียดสะสมค่ะ

2. ใช้ยา

     ถ้าเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด ในคุณแม่บางรายอาจจะมีเรื่องของการใช้ยาเพื่อรักษาค่ะ ซึ่งการใช้ยานี้คุณหมอที่รักษาจะเป็นผู้ประเมินและตกลงร่วมกับคุณแม่อีกครั้ง เพราะการใช้ยาก็มีข้อดีและข้อเสียค่ะ

3. ทำจิตบำบัด

     การทำจิตบำบัดจะเน้นไปที่การพูดคุยเพื่อให้คุณแม่เข้าใจถึงความคิด ความรู้สึกและพฤติกรรมของตัวเอง การทำจิตบำบัดนี้จะมุ่งหวังให้คุณแม่มีอารมณ์ดีขึ้น อาการซึมเศร้าดีขึ้น และสามารถจัดการกับความเครียดที่เกิดขึ้นได้ ไม่ว่าจะเป็นระหว่างตั้งครรภ์ คลอดหรือหลังคลอดค่ะ

บทความที่คุณอาจสนใจ

• 10 วิธีดูแลสุขภาพหลังคลอด สำหรับแม่ที่คลอดธรรมชาติควรทำอะไรบ้าง
• รู้ก่อน รักษาได้ !! ครรภ์เป็นพิษคืออะไร อาการแบบไหนที่ควรระวัง