ดอกเครือไส้ตัน ที่มาภาพ:จิรภรณ์ ยะคำแจ้ วันนี้พวกเราทีมสำรวจสมุนไพร จะพามาดูพืชชนิดหนึ่ง ซึ่งนอกจากเป็นสมุนไพรชั้นเลิศแล้ว ชาวบ้านยังนิยมนำมาเป็นอาหารอีกด้วยซึ่งในตอนแรกผู้เขียนก็ไม่ได้รู้จักพืชชนิดนี้หรอก แต่ที่รู้จักเพราะลูกศิษย์ที่ไปด้วยได้ชี้ไปทางที่มีพืชขึ้นรก ๆ (เราเองก็มองเห็นว่ามีแต่วัชพืช) แล้วเขาก็พูดขึ้นมาว่า "ครูคะ นี่คือต้นเครือไส้ตันค่ะ ที่บ้านหนูก็ปลูก คุณแม่ชอบเอามาให้กินกับน้ำพริกค่ะ" เราก็แปลกใจและพูดกับลูกศิษย์ว่า ใช่เหลอ? ครูว่ามันคล้าย ๆ ต้นโมกเลย(ดูจากดอก) ใช่แล้วความจริงพืชชนิดนี้คือ เครือไส้ตัน โดยเครือไส้ตันมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Amphineurion marginata (Roxb.) D.J. Middleton, Aganosma marginata (Roxb.) G. Don จัดอยู่ในวงศ์ APOCYNACEAE ลักษณะวิสัยเป็น ไม้เถาเลื้อย บางที่ไม่ได้เรียกว่าเครือไส้ตันนะ แต่เรียกว่า เดื่อเครือ เดื่อดิน เดื่อเถา เดื่อไม้ หรือโมกเครือ ก็ได้(นี่ถ้าลูกศิษย์ไม่ชี้บอก เราคงไม่รู้จักพืชชนิดนี้ และคงมองเห็นเป็นแค่วัชพืชที่เกิดริมข้างทาง แต่แท้จริงแล้วมันกินได้!!!ต้นเครือไส้ตัน ที่มาภาพ: จิรภรณ์ ยะคำแจ้ เครือไส้ตันมีสรรพคุณมากมาย นับได้ว่าตั้งแต่รากจนถึงใบเลยทีเดียว โดย ยอด ใช้แก้ท้องเสีย ต้น แก้อาการผื่นคันหรือแก้พิษฝีภายใน ราก ใช้บำรุงกำลัง แก้ตับและไตพิการ ในผู้หญิงจะช่วยบำรุงและขับฤดู และหากนำไปผสมกับแก่นต้นลั่นทมนำไปต้มน้ำดื่มจะใช้เป็นยาระบายได้ ในด้านการนำมาเป็นอาหาร เครือไส้ตัน หรือโมกเครือ ชาวบ้่าน โดยเฉพาะชาวอุบลราชธานี นิยมนำยอดอ่อนมากินเป็นผัก จิ้มกับน้ำพริก หรือรับประทานกับเมี่ยงอีสาน เครือไส้ตันเป็นพืชที่มีผล ชาวอุบลราชธานี นิยมนำผลอ่อนมาทำแกงและผัด และเถานำมาเป็นยาเสริมอายุวัฒนะ นอกจากเครือไส้ตันจะมีประโยชน์ด้านสุขภาพมากมายแล้ว ยังมีอีกด้านหนึ่งที่น้อยคนนัก จะนำมันไปใช้ประโยชน์ คือใช้ปลูกเป็นไม้ประดับ ใส่กับโครงเหล็กดัด ให้เป็นรูปร่างต่าว ๆ และเจ้าของบ้านก็สามารถนำมารับประทาน เป็นพืชปลอดสารพิษได้ด้วยแหล่งที่พบเครือไส้ตัน ที่มาภาพ: จิรภรณ์ ยะคำแจ้ แหล่งที่พบเครือไส้ตันในปัจจุบัน พบทั่วไปในประเทศไทย และมักโตตามแหล่งธรรมชาติ แต่ในปัจจุบันจะพบได้น้อย เพราะธรรมชาติถูกทำลาย จึงจัดได้ว่า เครือไส้ตัน ไม่ได้หาได้ง่ายนักในชุมชนเมือง จึงควรอนุรักษ์ไว้ ทั้งเครือไส้ตัน และธรรมชาติ เพราะเครือไส้ตันไม่เพียงแต่มีสรรพคุณมากมายเท่านั้น ยังมีดอกสีขาวสวย สามารถใช้เป็นไม้ประดับได้ด้วย
