“ผ้าหม้อฮ่อม..แฟชั่นเมืองเหนือ” ผ้าหม้อห้อม ชุดหม้อฮ่อม หรือที่คนทางภาคเหนือเรียกว่า “เสื้อแป้” (เสื้อแป้ คือ เสื้อที่ผลิตมาจากจังหวัดแพร่) ซึ่งเป็นภาษาท้องถิ่นของคนเหนือหรือคนล้านนาเรียกกันติดปาก ปกติชุดหม้อห้อมที่คนทางเหนือได้สวมใส่กัน ในอดีตก็จะใส่กันตามปกติในชีวิตประจำวัน และในงานประเพณีต่าง ๆ ที่สำคัญ เช่น วันสงกรานต์ งานบุญขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน งานวันพระหรืองานประเพณีสำคัญ ๆ ของชาวเหนือ ซึ่งชุดหม้อฮ่อมเดิมนั้นชาวเหนือมักจะเรียกว่า “เสื้อแป้” คือเสื้อผ้าที่ผลิตมาจากจังหวัดแพร่เป็นต้นตำรับ จังหวัดแพร่ ซึ่งก็เป็นอีกจังหวัดหนึ่งของทางภาคเหนือ ซึ่งจากเดิมที่ชุดหม้อฮ่อม คือชุดประจำท้องถิ่นซึ่งจะมีใส่กันเฉพาะถิ่นในทางภาคเหนือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของทางภาคเหนือเท่านั้น แต่ด้วยวิวัฒนาการทางสื่อในยุคใหม่ที่พัฒนาอย่างรวดเร็ว ที่มีการเผยแพร่ทางสื่อออนไลน์ และสื่อต่าง ๆ ถึงรูปลักษณ์เอกลักษณ์ที่เป็นตัวตนเฉพาะถิ่นของชุดหม้อฮ่อม ทำให้ชุดหม้อฮ่อมเป็นที่รู้จักกันในวงกว้างของสังคมมากยิ่งขึ้น ภาพถ่ายโดย ครูชอวร์ กวีหลังบ้าน ซึ่งจากเดิมที่ใส่กันเฉพาะท้องถิ่น เฉพาะงานสำคัญตามประเพณีทางภาคเหนือเท่านั้น แต่เนื่องด้วยจากสื่อหรือต่าง ๆ เช่นจากการประชาสัมพันธ์ จากละครทีวี หรือจากภาพยนตร์ ที่นำเสนอข้อมูลวิถีชีวิตเกี่ยวกับประเพณีวัฒนธรรมของทางภาคเหนือ มีการสวมใส่ชุดหม้อฮ่อมหรือมีการแสดงวัฒนธรรมทางภาคเหนือด้วยชุดหม้อฮ่อม จึงทำให้ชุดหม้อฮ่อมของทางภาคเหนือเป็นที่ยอมรับ และเป็นที่ต้องการหรือเป็นที่นิยมของประชาชนคนภาคอื่น ๆ ของประเทศไทยอีกด้วย และทางผู้ออกแบบชุดหม้อฮ่อมก็ได้มีการประยุกต์จากชุดที่เป็นแบบธรรมดาแบบเดิม ก็มีประยุกต์ตัดเย็บเป็นชุดแฟชั่นต่างๆ ตามยุคสมัยซึ่งจากเดิมนั้น ก็จะมีเฉพาะแค่แบบเสื้อแขนสั้น แขนยาว และกางเกงขาใหญ่ หรือที่ภาษาเหนือเรียกว่า “เตี่ยวเปา” ก็มีการประยุกต์การตัดเย็บมาทำเป็นเสื้อกึ่งทางการ และแบบทางการ ที่จะสามารถที่จะใส่ผ้าหม้อฮ่อมไปในงานพิธี งานสำคัญ หรืองานที่เป็นทางการต่าง ๆ ได้อีกด้วย ภาพถ่ายโดย ครูชอวร์ กวีหลังบ้าน ประวัติของผ้าหม้อฮ่อม ผ้าหม้อฮ่อมเป็นคำภาษาเหนือ ซึ่งเดิมลักษณะหม้อที่ต้มต้นฮ่อมก็จะเป็นเป็นหม้อดินขนาดใหญ่ ที่เป็นผลิตภัณฑ์ของชาวเหนือในชุมชนที่ปั้นหม้อดินเผาไว้ใช้กันเองในครัวเรือน ซึ่งเดิมนั้นหม้อที่ใช้ต้ม ใช้ปรุงแกงอาหารต่าง ๆ ก็จะใช้หม้อดินเป็นหลัก ในยุคสมัยที่ยังไม่มีหม้อที่ทำจากสแตนเลส หรืออลูมิเนียมเหมือนในสมัยนี้ ภาพถ่ายโดย ครูชอวร์ กวีหลังบ้าน ในส่วนต้นฮ่อมนั้น เป็นต้นไม้เฉพาะถิ่นของทางภาคเหนือ มีลักษณะเป็นไม้ล้มลุก อยู่ในวงศ์ตระกูลกลุ่มของฟ้าทะลายโจร ต้นคราม ต้นพญายอ เป็นต้น ลักษณะของต้นฮ่อม มีลักษณะลำต้นตรง มีกิ่งสาขา ลักษณะใบเดียว เรียงตรงกันข้ามเป็นรูปวงรี ขอบใบหยักเป็นฟันเลยเลื่อย เมื่อใบโตเต็มที่ใบมีขนาดเท่าฝ่ามือของผู้ใหญ่ ลักษณะดอกจะออกดอกเป็นช่อ ที่ซอกใบมีดอกย้อยหลายดอก กลีบดอกสีม่วงเชื่อมติดกันเป็นหลอด โค้งงอเล็กน้อย ลำต้นสูงประมาณ 50-100 เซนติเมตร ขยายพันธุ์ด้วยการนำลำต้นมาปักชำไว้เมื่อรากงอกตรงบริเวณข้อก็จะแยกไปปลูกลงดินได้เลย ต้นฮ่อมจะเติบโตได้ดีในที่มีแดดรำไร มีความชื้นสูง และมีน้ำซึมตลอดเวลา การนำมาย้อมผ้า เราสามารถเก็บใบท่อมมาหมักทำสีครามได้ซึ่งถ้าต้นใหญ่ก็จะตัดทั้งกิ่งและใบมาหมัก แต่ถ้ายังเป็นต้นเล็กก็จะใช้แค่ใบเป็นหลัก โดยการนำเอาต้นและใบฮ่อมมาหมักในหม้อดินที่บรรจุน้ำตามสูตรกรรมวิธีของคนในสมัยโบราณ หลังจากการหมักได้ที่แล้วเราก็จะได้น้ำฮ่อมที่เป็นสีครามสามารถนำมาย้อมผ้าได้ตามต้องการ ด้วยเหตุนี้จึงเป็นที่มาของคำว่า ผ้าหม้อฮ่อม นั่นเอง ภาพถ่ายโดย ครูชอวร์ กวีหลังบ้าน การสวมใส่ผ้าหม้อฮ่อมของชาวภาคเหนือซึ่งถือว่าเป็นเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของชาวภาคเหนือมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งต้นกำเนิดผ้าหม้อฮ่อมมาจากที่จังหวัดแพร่ เพราะฉะนั้นคนทางภาคเหนือ ก็จะเรียกเสื้อหม้อฮ่อมว่า “เสื้อแป้” หรือเสื้อเมืองแพร่นั่นเอง เพราะต้นกำเนิดของผ้าหม้อฮ่อมแรก ๆ นั้นเกิดขึ้นที่จังหวัดแพร่ ที่เป็นที่ริเริ่มในการผลิตผ้าหม้อฮ่อมที่ขึ้นชื่อและสวยงาม ซึ่งจะเห็นได้ว่าชุดหม้อฮ่อมที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นหรือวัฒนธรรมท้องถิ่นทางภาคเหนือที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวเฉพาะถิ่นของทางภาคเหนือแล้วนั้น ในปัจจุบันชุดหม้อฮ่อมสามารถประยุกต์หรือปรับตัวเองได้ด้วยการออกแบบใหม่ ของนักออกแบบยุคใหม่ ให้สอดคล้องตามแฟชั่นใหม่ ๆ ที่สามารถประยุกต์จากชุดที่เป็นทางการของท้องถิ่น ก็สามารถที่จะประยุกต์มาใช้เป็นแบบแฟชั่นที่จะสามารถใส่ชุดได้ในงานหรืองานกิจกรรมต่าง ๆ ได้ตามความเหมาะสมกับในยุคปัจจุบัน เพราะฉะนั้นจะเห็นว่าชุดประจำท้องถิ่นของแต่ละภาค แต่ละท้องถิ่น ก็จะมีอัตลักษณ์และเป็นตัวตนตามบริบทของแต่ละพื้นที่ออกไป ไม่ว่าจะเป็นด้านวัฒนธรรม ศิลปะ หรือขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ อื่น ๆ อีกด้วย ซึ่งวันนี้ ชุดหม้อฮ่อม ก็ถือว่าเป็นอีกชุดหนึ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของทางภาคเหนือ ที่ทุกคน ทุกภาคในประเทศไทย ที่จะสามารถซื้อหา อุดหนุนผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น สามารถที่จะสวมใส่กันได้ตามความเหมาะสม และชาวบ้านในท้องถิ่นภาคเหนือที่จะสามารถต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุดหม้อฮ่อมดังกล่าว เพื่อเป็นรายได้เสริม รายได้หลักให้กับครอบครัวและของคนในท้องถิ่นได้อีกด้วย. ภาพถ่ายโดย ครูชอวร์ กวีหลังบ้าน