ส่งต่อ 9 อาหารโรคไตกินไม่ได้ ควรหลีกเลี่ยงเพราะส่งผลต่อสุขภาพ สรุปให้แล้ว

ภาวะไตวายนั้นจำเป็นต้องมีข้อจำกัดด้านอาหารค่ะ เนื่องจากไตมีบทบาทสำคัญในการกรองของเสียและสารส่วนเกินบางอย่างออกจากเลือด เพราะเมื่อไตสูญเสียหน้าที่จึงทำให้ของเสียบางอย่างสามารถสะสมในร่างกายได้ และส่งผลทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนต่อสุขภาพตามมาค่ะ ตัวอย่างเช่น

การดื่มน้ำมากเกินไปสามารถทำให้มีของเหลวมากเกินไป จึงเกิดอาการบวม ความดันโลหิตสูงและมีปัญหาเรื่องหัวใจตามมาค่ะ
การมีโซเดียม โพแทสเซียมและฟอสฟอรัสในเลือดที่ไม่สมดุล สามารถเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น ความดันโลหิตสูงและจังหวะการเต้นของหัวใจผิดปกติค่ะ
การสลายโปรตีนจะสร้างของเสียซึ่งไตที่ปกติสามารถกรองออกไปได้ แต่ในภาวะไตวายการลดการทานโปรตีนมีส่วนช่วยลดการสะสมของเสียในขณะที่ยังคงให้กรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกายค่ะ
ในภาวะไตวาย จำเป็นต้องปรับเปลี่ยนอาหารเพื่อจัดการกับภาวะความเป็นกรดและด่าง (pH) จากที่ไตมีบทบาทในการรักษาสมดุลของกรด-เบสของร่างกาย แต่คนมีภาวะไตวายหน้าที่นี้จะทำได้ไม่ดีค่ะ

ดังนั้นภาวะไตวายจึงจำเป็นต้องมีการจำกัดเรื่องอาหาร เพื่อป้องกันความรุนแรงของโรคและลดภาระงานให้ไต และต่อไปนี้เป็นตัวอย่างอาหาร 9 อย่างที่ผู้ที่เป็นโรคไตโดยทั่วไปควรหลีกเลี่ยงหรือจำกัดการทานค่ะ ส่วนจะมีอะไรบ้างนั้นอ่านต่อกันเลยดีกว่าค่ะ

1. เนื้อสัตว์แปรรูป เช่น เบคอน ไส้กรอกและอื่นๆ ในลักษณะนี้ค่ะ เนื่องจากเนื้อสัตว์แปรรูปมักมีโซเดียม (เกลือ) สูงมาก การได้รับโซเดียมที่มากเกินไปสามารถนำไปสู่ความดันโลหิตสูงและการกักเก็บของเหลวในร่างกาย ซึ่งทำให้ไตที่ถูกทำลายอยู่แล้วเกิดความเครียดมากขึ้นค่ะ และเนื้อสัตว์แปรรูปมักมีสารเติมแต่ง เช่น ฟอสเฟต จึงส่งผลให้ระดับฟอสฟอรัสในเลือดสูงขึ้น ในคนที่มีภาวะไตวายไตมีปัญหาในการควบคุมฟอสฟอรัส จึงทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับกระดูกและภาวะแทรกซ้อนของระบบหัวใจและหลอดเลือดได้ อีกทั้งเนื้อสัตว์แปรรูปหลายชนิดมีไนเตรตและไนไตรต์ ซึ่งใช้เป็นสารกันบูดและเพิ่มรสชาติ จึงเพิ่มความเสี่ยงของปัญหาไตวายค่ะ

ไส้กรอก

2. ผลิตภัณฑ์จากนม เนื่องจากมีฟอสฟอรัสในระดับสูงและในบางกรณีก็มีโพแทสเซียมอีกด้วย โดยในคนปกติที่ไตทำงานได้ตามปกตินั้น ไตช่วยควบคุมระดับฟอสฟอรัสในเลือดโดยการขับฟอสฟอรัสส่วนเกินออกไป แต่ในคนที่มีภาวะไตวาย ไตสูญเสียความสามารถในการกำจัดฟอสฟอรัสจึงส่งผลให้ระดับฟอสฟอรัสในเลือดสูงขึ้น ระดับฟอสฟอรัสในเลือดที่สูงขึ้นนี้สามารถเป็นอันตรายต่อกระดูกและระบบหัวใจและหลอดเลือดได้ค่ะ ในขณะที่ปริมาณโพแทสเซียมสูงในผลิตภัณฑ์นมบางชนิด โดยเฉพาะโยเกิร์ตและชีสบางชนิดนั้น สามารถส่งผลต่อจังหวะการเต้นของหัวใจและส่งผลเสียอื่นๆ ต่อการทำงานของหัวใจและกล้ามเนื้อค่ะ

3. เนื้อแดง เนื่องจากเนื้อแดง เช่น เนื้อวัว เนื้อหมู เนื้อแกะ เป็นต้น อุดมไปด้วยโปรตีน และการทานโปรตีนที่มากเกินไปทำให้ไตเกิดความเครียดได้ เพราะเมื่อร่างกายย่อยโปรตีนจะผลิตของเสียรวมทั้งยูเรียและครีเอตินีน ซึ่งไตจะต้องกรองและขับออกมา แต่ในผู้ที่มีภาวะไตวายไตประสบปัญหาในการกำจัดของเสียเหล่านี้ จึงนำไปสู่การสะสมของสารพิษในกระแสเลือดค่ะ และเนื้อแดงมีฟอสฟอรัสในปริมาณมาก ที่ในผู้ที่เป็นโรคไตวาย ความสามารถในการควบคุมระดับฟอสฟอรัสในเลือดลดลง ระดับฟอสฟอรัสที่เพิ่มขึ้นสามารถนำไปสู่ปัญหากระดูกและภาวะแทรกซ้อนของระบบหัวใจและหลอดเลือดได้ ในบางครั้งเนื้อแดงมีส่วนที่เป็นไขมันและมักเป็นไขมันอิ่มตัวสูง อาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูงสามารถทำให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจได้ ซึ่งเป็นปัญหาที่พบบ่อยสำหรับผู้ที่มีภาวะไตวายตามมาค่ะ และเนื้อแดงสามารถเพิ่มปริมาณกรดในร่างกายได้เนื่องจากมีโปรตีนสูง สิ่งนี้จึงส่งผลต่อความสมดุลของกรด-ด่างในร่างกาย ทำให้การทำงานของไตแย่ลงได้ เพราะไตมีหน้าที่รักษาระดับพีเอชที่เหมาะสมในร่างกายค่ะ

เนื้อแดง

4. อาหารกระป๋อง เพราะอาหารกระป๋องมักมีโซเดียมสูงค่ะ การได้รับโซเดียมที่มากเกินไปมักทำให้เกิดการกักเก็บของเหลวในเซลล์และทำให้มีปัญหาเรื่องความดันโลหิตสูงตามมาค่ะ ซึ่งสถานการณ์นี้สามารถเป็นอันตรายต่อไตได้และทำให้ความรุนแรงของโรคเพิ่มมากขึ้นค่ะ

5. อาหารหมักดอง ปกติเวลาเราทำอาหารหมักดองเรามีความจำเป็นต้องใส่เกลือแกงจำนวนมากพอ จนทำให้เกิดความเหมาะสมและเกิดการหมักได้ เพราะถ้าเกลือน้อยไปของที่นำมาดองก็จะเน่าเสียแทนค่ะ เกลือแกงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า โซเดียมคลอไรด์ จึงทำให้อาหารดองมีโซเดียมสูง และสามารถส่งผลต่อคนเป็นโรคไตได้ค่ะ เพราะไปกระตุ้นให้ร่างกายเก็บกักน้ำภายในเซลล์มากขึ้น

6. เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากแอลกอฮอล์เป็นยาขับปัสสาวะ ซึ่งหมายความว่าจะเพิ่มการผลิตปัสสาวะและนำไปสู่การขาดน้ำได้ ภาวะขาดน้ำทำให้ไตกรองของเสียและสารพิษออกจากเลือดได้ยากขึ้นค่ะ และการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปมีผลทำให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อความเสียหายของไตตามมา เพราะเมื่อความดันโลหิตสูงขึ้นจึงสามารถทำลายหลอดเลือดในไตได้ ทำให้ความสามารถในการกรองเลือดมีประสิทธิภาพลดลงตามมาค่ะ

7. อาหารที่มีน้ำตาลสูง เพราะอาหารที่มีน้ำตาลสูงนี้มักทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้นและส่งผลทำให้เสี่ยงต่อการเป็นโรคเบาหวานหรือมีน้ำตาลในเลือดสูงได้ค่ะ จากนั้นสถานการณ์ดังกล่าวก็จะกลายเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อคนที่มีภาวะไตวายและทำให้ความรุนแรงของโรคเพิ่มมากขึ้นค่ะ

อาหารที่มีน้ำตาลสูง

8. ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูง เนื่องจากโพแทสเซียมมีความสำคัญต่อการทำงานของเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ แต่ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูงสามารถเป็นปัญหาสำหรับผู้ที่มีภาวะไตวายได้ค่ะ เพราะไตมีปัญหาในการควบคุมระดับโพแทสเซียมในเลือดเนื่องจากการทำงานของไตลดลง และยังเพิ่มการสะสมโพแทสเซียมได้ ที่ในภาวะไตวายไตไม่สามารถกำจัดโพแทสเซียมส่วนเกินออกจากกระแสเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ระดับโพแทสเซียมในเลือดสูงหรือที่เรียกว่าภาวะโพแทสเซียมสูง สามารถส่งผลเสียต่อสุขภาพได้ค่ะทุกคน เช่น หัวใจเต้นผิดปกติและกล้ามเนื้ออ่อนแรง ดังนั้นผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูงผู้ที่เป็นโรคไตควรจำกัดหรือหลีกเลี่ยง ได้แก่ กล้วย ส้ม แตง และผลไม้แห้ง เช่น ลูกเกด เป็นต้น

9. น้ำอัดลม เพราะมีปริมาณฟอสฟอรัสที่สูง เนื่องจากน้ำอัดลมหลายชนิดมีกรดฟอสฟอริกซึ่งใช้เพื่อเพิ่มรสชาติ ปริมาณฟอสฟอรัสที่มากเกินไปเป็นอันตรายต่อบุคคลที่มีภาวะไตวายค่ะ เนื่องจากไตมีประสิทธิภาพในการกรองฟอสฟอรัสน้อยลง ระดับฟอสฟอรัสสูงยังทำให้เกิดปัญหากระดูกและปัญหาระบบหัวใจและหลอดเลือดด้วยค่ะ และเครื่องดื่มบางชนิดมีคาเฟอีน คาเฟอีนเป็นสารกระตุ้นที่อาจทำให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นและความเครียดในไต และยังสามารถทำให้เกิดภาวะขาดน้ำโดยกระตุ้นการขับปัสสาวะ จึงทำให้การทำงานของไตแย่ลงค่ะ รวมไปถึงน้ำอัดลมบางชนิดสามารถเพิ่มปริมาณกรดในร่างกายได้เนื่องจากความเป็นกรด สิ่งนี้จึงทำให้การทำงานของไตแย่ลงได้ เนื่องจากไตมีหน้าที่ในการรักษาระดับพีเอชที่เหมาะสมในร่างกายค่ะ

จบแล้วค่ะกับ 9 ตัวอย่างของอาหารที่คนมีภาวะไตวายต้องงด เพราะสามารถทำให้สุขภาพที่เป็นอยู่แย่ลงได้เร็วกว่าคนทั่วไปที่สุขภาพดี จากที่เรามีปัญหาว่าไตสูญเสียหน้าที่เป็นทุนเดิมอยู่แล้วนั่นเองค่ะ จากที่ผู้เขียนมีประสบการณ์มานะคะ เป็นคุณยายข้างบ้านที่มีภาวะไตวายและต้องฟอกไตและคุณยายต้องจำกัดอาหาร โดยอาหารที่ผู้เขียนได้พูดมาคุณยายงดหมดและเดิมที่คุณยายก็ไม่ได้สนใจอาหารบางอย่างอยู่แล้วจึงง่ายมากขึ้นค่ะ เพราะเป็นคนรุ่นเก่าที่ชอบทานข้าว น้ำพริกและผักค่ะ ก็ได้สังเกตเห็นว่าคุณยายมีภาวะแทรกซ้อนน้อยมากและยังสามารถใช้ชีวิตอยู่ได้นานพอสมควร

จนมาถึงตอนที่โควิด-19 ระบาด คุณยายมีปัญหาติดเชื้อจึงเสียชีวิตตามมาค่ะ แต่ขอบอกว่าเรื่องอาหารการกินที่คุณยายได้ควบคุมในระหว่างที่มีชีวิตอยู่นั้นดีต่อภาวะไตวายเป็นอย่างมากค่ะ และถึงแม้ว่าการงดอาหารบางอย่างไปจะไม่สามารถทำให้หายจากภาวะไตวายได้ แต่เชื่อไหมคะว่าผู้เขียนไม่เคยเห็นคุณยายตกอยู่ในภาวะฉุกเฉินจากภาวะแทรกซ้อนของไตวายเลยค่ะ ยิ่งสนับสนุนมากขึ้นไปอีกว่าหากเราหันมาควบคุมเรื่องอาหารก็ย่อมเป็นผลดีต่อภาวะสุขภาพของคนที่มีภาวะไตวายในตอนนั้นค่ะ ลดปัญหาภาวะแทรกซ้อนลง ลดภาระให้คนดูแลหากสามวันดีสี่วันไข้ค่ะ จึงหวังว่าตัวอย่างอาหารที่ต้องงดในบทความนี้จะเป็นประโยชน์สำหรับคนที่มีภาวะไตวายนะคะ

ขอบคุณ

เครดิตภาพประกอบบทความ

ภาพหน้าปก โดย Rania alhamed จาก Pexels
ภาพประกอบเนื้อหาโดย ผู้เขียน
ออกแบบภาพหน้าปกใน Canva

บทความอื่นที่น่าสนใจ

อยากผอมหุ่นดี อยากมีซิกแพค หาอินสปายลดน้ำหนัก เข้าร่วมด่วนที่ฟิตแอนด์เฟิร์มคอมมูนิตี้