Cover Photo by Jason Tuinstra on Unsplash เป็นเพราะฉันกินเค็มมาติดกันหลายวันหรือเปล่าไม่รู้ วันนี้ตื่นมารู้สึกว่าหิวน้ำ และปวดหัว ลองเช็คข้อมูลดูพบว่าเป็นไปได้ อาจเป็นเพราะโซเดียมมากเกินไป ร่างกายเลยต้องการน้ำไปเติมสมดุล และเกลือที่มากเกินไป จะไปทำให้หลอดเลือดสมองขยายตัว จนรู้สึกปวดหัวได้ ชักไม่ค่อยสบายใจ เพราะรู้ว่าปริมาณโซเดียมที่มากไป อาจพาเราไปสู่โรคความดันเลือดสูงในอนาคต Photo by Emmy Smith on Unsplash ฉันรู้มาว่า อายุที่สูงขึ้นอาจทำให้ต่อมรับรสทำงานน้อยลง และเผลอกินอาหารเค็มขึ้นแบบไม่รู้ตัว เหมือนเพื่อนสาวน้อย (แก่มาก) กลุ่มของฉันที่ไปกินส้มตำเจ้าไหน มักบ่นว่าไม่อร่อย รสไม่จัด ไม่แซ่บ ไม่ถึงใจ กลุ่มนี้ใครทนทานต่อความรสจัดได้จัดว่า “เจ๋ง” อันที่จริงอาจแปลว่าต่อมรับรสของพวกเราเสื่อมก็ได้ ลิ้นมนุษย์มีต่อมรับรสเล็ก ๆ จำนวนมาก ไว้รับรสทั้งสี่ คือ เปรี้ยว หวาน ขม เค็ม เมื่อรับรู้รสชาติครบครัน สมองก็จดจำไว้ ทำให้เรารู้สึกว่า “อร่อยจังเลย” หากเราค่อย ๆ สูญเสียการรับรสไป กว่าจะ “อร่อยจังเลย” ได้ แม่ครัวอาจต้องมือหนักกว่าเดิมมาก Photo by Jerome Jome on Unsplash คนที่รักความนัวรอบตัวฉัน จึงมักได้ของขวัญเป็นโรคความดันโลหิตสูง โดยเฉพาะในชีวิตปัจจุบันที่อะไร ๆ ก็ซื้อง่ายแบบสำเร็จรูป อาหารข้างทางก็แข่งกันปรุงแต่งให้จัดจ้านเข้าไว้ ผู้ป่วยโรคความดันเลือดสูงจึงลดอายุลงมาเรื่อยๆ จากที่รุ่นพ่อแม่เราเคยเป็นตอน 40-50 ขึ้นไป กลายเป็นว่าเดี๋ยวนี้แค่อายุ 25 ก็ต้องกินยาเสียแล้ว เรามักได้ยินข่าวออกมาเตือนด้วยความห่วงใย ว่าทุกวันนี้คนไทยรับโซเดียมมากมายเกิน 4,000 mg ต่อวัน ซึ่งถ้าเอาตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก คนเราไม่ควรรับโซเดียมเกิน 2,000 mg แปลว่าคนไทยเรารับโซเดียมเกินลิมิตมาสองเท่า! ช็อคกว่านั้นคือ แค่อาหารตามสั่งข้างถนนบ้านเรา จานหนึ่ง ๆ ก็มีโซเดียมปาเข้าไปเกิน 1,500 mg แล้วPhoto by Jerome Jome on Unsplash โซเดียมไม่ได้มากับความเค็มอย่างเดียว อาหารที่ลิ้นบอกว่าอร่อย รสชาติกลมกล่อมเข้มข้นไม่เค็มเกินไป อาจมีโซเดียมมากมายมหาศาล เพราะโซเดียมไม่ได้มาจากแค่เกลือ ซีอิ๊ว น้ำปลา แต่มันยังแถมมากับกะปิ ปลาร้า ผงฟูและผงชูรส ในน้ำซุปที่เรากินกันตามร้านก๋วยเตี๋ยว ชามเดียวมีโซเดียมมากมายถึง 1200 mg แล้วที่เราสวาปามชามแล้วชามเล่าในร้านบุฟเฟต์สุกี้ชาบูที่นิยมกัน มันจะอลังการสักขนาดไหน บะหมี่สำเร็จรูปนี่ก็ตัวดี มีโซเดียมมากมายถึง 1500 mg ยังไม่รวมหมูแฮม ไส้กรอก กุนเชียง เนื้อสัตว์ปรุงแต่งทั้งหลายที่ใช้เกลือมากมายในการผลิต ถ้ายังไม่อยากต้องกินยาคุมความดันก่อนวัย และนำพาไปสู่โรคไตวายในอนาคต นี่คือสารพัดวิธีที่พวกเราควรพิจารณานำมาใช้ เพื่อลดปริมาณโซเดียมอย่างด่วน Photo by Matt Briney on Unsplash วันหนึ่ง ๆ ดูแลตัวเองว่า กินข้าวสามมื้อ ได้รับเกลือไม่เกิน 1 ช้อนชา หรือน้ำปลาเกิน 2 ช้อนโต๊ะ ทำอาหารกินเอง หรือกินอาหารปรุงสด เพราะมีปริมาณโซเดียมต่ำกว่าอาหารสำเร็จรูป 10-100 เท่า ห้ามลืมสั่งแม่ค้าส้มตำและร้านตามสั่งว่า “ไม่เอาผงชูรส” เลิกนิสัยเหยาะซอส ราดพริกน้ำปลา งดการจิ้มเกลือ ลดละหรือเลิก การกินกะปิ เต้าหู้ยี้ แหนม ไส้กรอก หมูยอ กุนเชียง ผลไม้ดอง ผักดอง ไข่เค็ม ปลาเค็ม อาหารเขาปรุงมายังไงก็กินอย่างนั้น ไม่ต้องเป็นแม่ครัวช่วยปรุงเพิ่ม ก่อนสั่งอาหารแต่ละเมนู ลองพิจารณาดูว่า กว่าจะได้รสนั้นมาน่าจะต้องประโคมอะไรลงไปบ้าง ผักผลไม้กระป๋องถ้าจำเป็นต้องใช้ ให้นำมาล้างน้ำสะอาดสักครั้งสองครั้ง จะลดปริมาณโซเดียมที่มีอยู่ได้ถึง 40% ลดการกินขนมเบเกอรี่ที่ต้องใส่ผงฟู เพราะผงฟูก็คือโซเดียมนั่นแหละ ลดการเสพติดอาหารที่มีการปรุงแต่งมาก หันมากินอาหารที่ทำง่าย ผ่านกระบวนการอะไรต่อมิอะไรน้อยสุด ๆ Photo by James Sutton on Unsplash แม้วิธีการลดโซเดียมมีหลายวิธี แต่ไม่มีวิธีใดที่ฉันว่ายั่งยืนมากที่สุดเท่ากับการปรับลิ้น คุณหมอสุรศักดิ์ กันตชูเวสศิริ ประธานเครือข่ายลดบริโภคเค็ม ท่านเคยสอนไว้ในหลาย ๆ ที่ว่าหากเราฝึกปรับลิ้นให้ชินกับความเค็มที่ลดลงแค่ทีละ 10% ลิ้นจะยังไม่รู้สึกอะไร เช่น ปกติเคยใส่น้ำปลา 1 ช้อน ก็ตักให้น้อยลง 10% ถ้าปรับเดือนละครั้ง จะสามารถปรับลดความเค็มได้ 30% ใน 3 เดือน แต่ฉันว่าไม่ต้องรอนานขนาดนั้น ถ้าคุณรักตัวเอง รักเส้นเลือด รักไต ฉันว่าลดลง 10% ทุกสัปดาห์ได้ไหม แค่ 5 สัปดาห์ ก็ลดลงมาเหลือครึ่งช้อนได้แล้ว โดยไม่รู้สึกว่าเสียรสอะไรเลยด้วย Image by pasita wanseng from Pixabay อีกอย่างที่ฉันว่ายั่งยืนคือ “ปรับใจ” อย่าเสพติดความอร่อยจนเป็นนิสัย โดยเฉพาะการเรียกหาแต่อาหารรส “กลมกล่อม” หรือ “เข้มข้น” เพราะกว่าจะครบรสเค็ม หวาน เปรี้ยว เผ็ด พอดี แปลว่าคุณพี่แม่ครัวต้องเติมเครื่องปรุงเข้าไปสารพัด ยิ่งอยากให้นัวเท่าไหร่ อาจต้องยิ่งโหมใส่ทั้งเกลือทั้งน้ำตาล เลยพาลเป็นทั้งเบาหวานทั้งความดันสูงครบเครื่อง “เอาเป็นเอาตาย” กับความอร่อยจนมากไป อาจมีโอกาสได้ “เอาตาย” กันก่อนเวลาสมควร
