ชาวกะเหรี่ยง ปวาเกอญอ มีภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นเอกลักษณ์ไม่ว่าจะเป็นเครื่องนุ่งห่มที่ทอเอง เครื่องแต่งกายของชนเผ่ามีซิ่น เสื้อกะเหรี่ยงหญิง - ชาย ผ้าโพกหัว อีกทั้งการทอผ้าที่มีลวดลายแตกต่างกันไป ชาวกะเหรี่ยงได้มีการตัดเย็บเครื่องนุ่งห่มเหล่านี้และออกแบบลวดลายตามความชอบล้วนมาจากการทอ และเย็บเสื้อด้วยมือ ไม่มีเครื่องจักร หรือเครื่องใช้ไฟฟ้ามาช่วยในการทำชุด จึงเป็นเสน่ห์ของผ้ากะเหรี่ยง ที่มีความปราณีต และสวยงามใครเห็นก็ต้องหยิบมาดู แล้วไม่พลาดที่จะซื้อมาใส่กัน การปักลูกเดือย เป็นอีกภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวกะเหรี่ยงที่นิยมนำมาปักใส่เสื้อเป็นลวดลายต่าง ๆ ตั้งแต่บรรพบุรุษมาจนถึงปัจจุบัน โลกก็เปลี่ยนไปตามยุคสมัย ทั้งการแต่งกาย ภาษา ต่าง ๆ ในโลกนี้ แม้แต่ชาวกะเหรี่ยงที่มีการพัฒนาชุดชนเผ่าให้มีความทันสมัยขึ้นเช่นกัน แต่มีสิ่งหนึ่งที่ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของชาวกะเหรี่ยงคือ ลวดลายของผ้า และการปักลูกเดือย สามารถนำลูกเดือยไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ได้เช่นกัน เสื้อกะเหรี่ยงหญิง (เชเกอญอหมึ ภาษากะเหรี่ยง) การสวมใส่ชุดกะเหรี่ยงจะใส่ตามความอยากชอบไม่ได้ (เพราะชาวกะเหรี่ยงโดยเฉพาะชุดผู้หญิงจะแบ่งการสวมใส่ชุด 2 ลักษณะคือ สาวโสด จะใส่ชุดยาวสีขาว หรือสั้นประมาณช่วงเอวสีอะไรก็ได้ยกเว้นสีดำปักลูกเดือย และแบบผู้หญิงที่แต่งงานแล้วจะใส่สีดำ แดง น้ำเงิน หรือเน้นทอลวดลาย และปักลูกเดือย) ในการร้อยลูกเดือยต้องใช้เส้นด้ายและเข็มปักลงไปตามลวดลายที่อยากได้ ซึ่งปัจจุบันการปักลวดลายต่าง ๆ ด้วยลูกเดือยเป็นที่นิยมกันในกลุ่มผู้หญิงช่วงวัยทำงาน เช่นในกลุ่มหน่วยงานราชการต่าง ๆ ในภาคเหนือจะนิยมซื้อมาใส่กันทุกวันศุกร์ หรือตามหน่วยงานกำหนดว่าวันไหนที่ต้องสวมใส่ชุดประจำเผ่า นิยมใส่กันมากขึ้นด้วยความที่มีลวดลายที่สวยงาม และมีความปราณีตจากการเย็บมือ ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของชาวกะเหรี่ยงทีใคร ๆ ใส่แล้วดูดี ไม่ตกเทรนด์ค่ะ กำไล (ทีพวี่ ภาษากะเหรี่ยง) เป็นอีกหนึ่งแฟชั่นที่พัฒนาขึ้นมาไม่เพียงแค่นำลูกเดือยมาปักเสื้ออย่างเดียว แต่สามารถนำมาประยุกต์เม็ดลูกเดือยกับเม็ดลูกปัก ใช้ลวดเส้นเล็ก ๆ มาดัดเป็นกำไลมาร้อยเป็นแฟชั่นข้อมือที่มีสีสันสวยงามเด็กใส่ได้ วัยรุ่นใส่สวย ผู้ใหญ่ใส่ดี แต่ก็ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของชาวกะเหรี่ยงคือ ลูกเดือย นั่นเอง ปัจจุบันได้มีการนำลูกเดือยมาทำเป็นผลิตภัณฑ์อื่น ๆ เช่นได้เช่น ที่คาดผม สร้อย กำไรข้อเท้า ต่าง ๆ เพื่อพัฒนาแบบผลิตภัณฑ์ที่เปลี่ยนไปตามยุคสมัยที่เปลี่ยนอีกด้วย ทุกภาพโดยผู้เขียน