สมุนไพรไทย เป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาที่อยู่คู่สังคมไทยเรามาเนิ่นนาน...ความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรไทย นับวันก็ยิ่งได้รับความสนใจมากขึ้น ทั้งนี้เป็นเพราะ ผู้ที่ได้ลองใช้ ได้สัมผัสกับคุณค่าอันน่าอัศจรรย์ของสมุนไพรไทยแล้ว เป็นต้องยอมรับว่า "ดีจริง ๆ" นี่เองนะคะ...ปัจจุบัน สมุนไพรไทยถูกนำมาใช้เป็นทางเลือกเพื่อบำบัดรักษาและบำรุงสุขภาพร่างกายทั้งภายนอกและภายใน เสริมให้กับวิธีการสมัยใหม่ซึ่งเป็นวิธีการหลัก เพื่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้น...การใช้สมุนไพรไทยดูแลสุขภาพและความงามให้แก่คุณแม่หลังคลอด ก็เช่นเดียวกันค่ะ...ครั้งนี้ ผู้เขียนจึงขอนำข้อมูลดี ๆ เกี่ยวกับการดูแลคุณแม่หลังคลอดด้วยสมุนไพรไทย ที่ไม่ใช่มาจากตำรา แต่เป็นภูมิปัญญาที่ถูกส่งต่อกันจากรุ่นสู่รุ่น จากเพื่อนสู่เพื่อน มาแบ่งปันกันค่ะ1. การประคบ/อบสมุนไพรสมุนไพรที่ใช้ (ใส่ในผ้าห่อเป็นลูกประคบ/หม้ออบ) โดยทั่วไปก็ประกอบด้วย หัวขมิ้น หัวไพล ลูกมะกรูด ใบและต้นตะไคร้ ใบพลับพลึง ใบหนาด ใบเปล้า และ ใบมะขาม ที่ทำเป็นชิ้นเล็ก ๆ คลุกผสมกับ พิมเสน - การบูร...องค์ประกอบและปริมาณก็มากน้อยแตกต่างกันไปตามแต่ละสูตรค่ะ...จริง ๆ แล้ว ถ้าเป็นไปได้ เขาก็ใช้สมุนไพรสดกันนั่นแหละค่ะ...ยาสด เมื่อนำมาใช้ก็จะทำให้หอมชื่นใจกว่า และรู้สึกเลยว่าซึมซาบสู่ร่างกายได้ดีกว่า...แต่ที่เราเห็นว่าส่วนใหญ่เป็นสมุนไพรแห้ง ก็เนื่องด้วยสะดวกต่อการเก็บรักษาค่ะทั้งกรณีคลอดธรรมชาติและผ่าคลอด ก็สามารถประคบ/อบสมุนไพรตั้งแต่หลังคลอดได้เลย...เพราะไม่ได้ประคบให้ถูกแผล แล้วก็มีพลาสเตอร์ปิดแผลกันไว้อีกชั้น...ที่สำคัญคือ ฤทธิ์ของสมุนไพรช่วยให้แผลหายเร็วขึ้นด้วยค่ะการประคบสมุนไพรครั้งแรก ทำเพื่อเปิดท่อน้ำนมให้แก่คุณแม่ค่ะ...ทำสัก 3 ชั่วโมง เมื่อคุณแม่พร้อมหลังคลอด ก็เห็นผลแล้วค่ะการประคบ/อบสมุนไพร ก็ให้ผลเหมือนการอยู่ไฟ คือ ไล่ของเสียส่วนเกินออกจากร่างกาย ปรับสมดุลฮอร์โมน และช่วยให้ร่างกายกระชับและแข็งแรงเร็วขึ้นค่ะ...จากที่เห็นมา คุณแม่ที่ขยันและอดทนประคบ/อบสมุนไพรหลังคลอด จะลดน้ำหนักลง หุ่นเฟิร์มขึ้น และแข็งแรงขึ้น ได้เร็วกว่าคุณแม่ที่ไม่ได้ทำ...ก็ขอบอกกันตรง ๆ แบบนี้แหละค่ะการประคบ/อบสมุนไพรให้ได้ผลดี ควรเริ่มต้นเร็วที่สุดตั้งแต่หลังคลอด โดยทำติดต่อกันทุกวันเป็นเวลา 10 จนถึง 30 วัน แล้วแต่จะมีเวลาค่ะการประคบ ทำได้ทั้งวัน ขณะที่ การอบ ทำได้ไม่กี่นาที เพราะร้อนกว่ากันมาก แต่การอบ เชื่อว่าให้ผลดีกว่า เพราะความที่ร้อนกว่า ทำให้สมุนไพรซึมซาบสู่ร่างกายได้มากกว่านั่นเองค่ะ...ก็แนะนำให้ทำควบคู่ทั้งสองวิธีเพื่อผลที่ดีที่สุดค่ะอีกเทคนิคหนึ่งที่ทั้งช่วยให้ตัวยาซึมเข้าสู่ร่างกายได้ดี และยังให้ผลต่อผิวพรรณด้วย คือ ทำให้ผิวกระชับ และดูผุดผ่อง - เรียบเนียน...คือ การชโลมเหล้าขาว (เฉพาะน้ำ) ที่ละลายขมิ้นตำละเอียด ให้ทั่วตัวก่อนประคบค่ะ2. การอาบน้ำสมุนไพรสมุนไพรที่ใช้สำหรับการอาบ คือ สมุนไพรที่เหลือจากการประคบ/อบสมุนไพร นำมาต้มในน้ำเดือด...แต่ส่วนที่ใช้คือน้ำต้มที่กรองเอากากสมุนไพรออกแล้วค่ะ...กรณีผ่าคลอด เริ่มอาบได้ตั้งแต่คุณหมอแกะพลาสเตอร์ปิดแผล และไม่มีอะไรต้องทำเกี่ยวกับแผลแล้วค่ะการอาบน้ำสมุนไพร นับเป็นการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรจนอณูสุดท้ายกันเลยทีเดียวค่ะ...นอกจากเติมประโยชน์ให้แก่การประคบ/อบ เพราะเป็นการกระตุ้นให้เลือดลมเดินได้สะดวกแล้ว การอาบน้ำสมุนไพรก็ยังเป็นการปรนนิบัติผิวด้วยสิ่งดี ๆ ช่วยให้ได้ผ่อนคลายหลังจากการประคบและอบสมุนไพร และทำให้สดชื่นกระปรี้กระเปร่า ให้ได้เร็วยิ่งขึ้นค่ะ...ถ้าเลือดลมเดินไม่สะดวก คุณแม่ก็จะมีอาหารปวดวิงเวียนศีรษะ หน้ามืดง่าย หนาวง่าย มักไม่สบายในช่องท้อง แขนขามักจะปวด - ตึง - ชา ไม่ค่อยมีเรี่ยวแรง แล้วก็จะทำให้ร่างกายอ่อนแอ ป่วยง่าย ในระยะยาวค่ะ3. การทานสมุนไพรไทยบำรุงน้ำนมสมุนไพรและพืชผักผลไม้ขึ้นชื่อในการบำรุงน้ำนมให้แก่คุณแม่ (ทั้งคุณภาพและปริมาณ) ที่เป็นที่รู้จักกันทั่วไป และหาได้ง่าย ก็ได้แก่ ใบตำลึง ใบกะเพรา ใบโหระพา ใบแมงลัก กุยช่าย หัวปลี เมล็ดขนุน มะละกอสุก ฟักทอง ขิง และ พริกไทย ค่ะ...นอกจากนี้ก็ยังมี มะรุม แต่เท่าที่ทราบมา หลายท่านทานแล้วมีอาการแพ้ (ทานแล้ววิงเวียน จนกระทั่งอาเจียน) ค่ะมะละกอสุก ไม่ต้องปรุงแต่งอะไร ทานเป็นเมนูผลไม้หรือของว่าง...เมล็ดขนุน ฟักทอง เพียงแค่นึ่ง ไม่ต้องผ่านกรรมวิธีอะไรยุ่งยาก ก็ทานได้แล้ว...ขิง ทานได้ทั้งอาหารคาวและหวาน เช่น ไก่ผัดขิง มันต้มขิง เต้าฮวย บัวลอยน้ำขิง เป็นต้น...สมุนไพร/พืชผักอย่างอื่น ๆ ก็มีเมนูที่เป็นที่รู้จักกัน เช่น แกงเลียง แกงจืดตำลึง ผัดกะเพรา ผัดโหระพา ผัดพริกไทยอ่อน ขนมกุยช่าย กุยช่ายผัดตับ ยำหัวปลี เป็นต้น ซึ่งก็ล้วนแล้วแต่เป็นอาหารจานที่ทำงาย หาง่าย ราคาไม่แพง ทั้งนั้นค่ะเรื่องฮอร์โมนกับผู้หญิงเป็นเรื่องสำคัญ มันมีความสัมพันธ์กับสุขภาพร่างกายและจิตใจทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ในวันที่ฮอร์โมนเราแปรปรวนหรือไม่สมดุล เราจะรู้ซึ้งในความหมายนี้เป็นอย่างดีเลยค่ะ...และเป็นเรื่องหลีกเลี่ยงไม่ได้ ที่การตั้งครรภ์แต่ละครั้งก็ส่งผลต่อสมดุลของฮอร์โมนในร่างกายคุณแม่มาก ๆ ค่ะ...แต่ข่าวดีก็คือ เรามีกระบวนการใช้สมุนไพรช่วยดูแลสุขภาพและความงาม รวมถึงการปรับสมดุลฮอร์โมนด้วย ให้แก่คุณแม่หลังคลอด เป็นภูมิปัญญาคู่สังคมไทยมายาวนาน ที่ถูกพิสูจน์และเป็นที่ยอมรับผ่านมารุ่นแล้วรุ่นเล่าว่า "ของเราดีจริง" ค่ะ...ทางเลือกนี้อาจใช้เวลาและค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมจากการดูแลแบบสมัยใหม่สักหน่อย แถมทำให้มีรายละเอียดในชีวิตเพิ่มขึ้นสักระยะหนึ่ง แต่คอนเฟิร์มว่าให้ผลคุ้มค่าทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ทั้งยังเชื่อมั่นได้ว่าเป็นออร์แกนิกแท้ ไม่มีอะไรตกค้างในร่างกายค่ะ.มรรษยวรินทร์ภาพปก โดย Freepik จาก Freepik.comภาพประกอบที่ 1 โดย มรรษยวรินทร์ภาพประกอบที่ 2 โดย Jcomp จาก Freepik.comภาพประกอบที่ 3 โดย Racool_studio จาก Freepik.comภาพประกอบที่ 4 โดย Freepik จาก Freepik.comภาพประกอบที่ 5 โดย Jcomp จาก Freepik.comภาพประกอบที่ 6 โดย V.ivash จาก Freepik.comเปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !
